Τι ακριβώς είναι η οστεοπόρωση;
Οστεοπόρωση είναι η ελάττωση της οστικής μάζας, δηλαδή το αραίωμά του και η διαταραχή της αρχιτεκτονικής του οστού, που οδηγούν σε ελάττωση της αντοχής του, ευθραυστότητα και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων, που είναι το τελικό αποτέλεσμα της οστεοπόρωσης.
Γιατί η οστεοπόρωση αποτελεί ένα τόσο σημαντικό πρόβλημα;
Σύμφωνα με τα νεότερα επιδημιολογικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, 200 εκατομμύρια γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο και 20 εκατομμύρια στην Ευρώπη πάσχουν από οστεοπόρωση. Υπολογίζεται ότι 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άνδρες θα υποστούν τουλάχιστον ένα οστεοπορωτικό κάταγμα κατά τη διάρκεια της ζωής τους, τα οποία οδηγούν συνήθως σε αναπηρία με σημαντικές κοινωνικο οικονομικές επιπτώσεις τόσο στον πάσχοντα όσο και στην οικογένειά του. Στην Ελλάδα περίπου 500 χιλιάδες γυναίκες άνω των 50 ετών πάσχουν από σοβαρή οστεοπόρωση, ενώ επίσης το 22% των Ελλήνων ηλικίας μεγαλύτερης των 50 χρόνων έχουν ήδη οστεοπορωτικά κατάγματα.
Ποιοι είναι οι τύποι οστεοπόρωσης;
Η Πρωτοπαθής Οστεοπόρωση στην οποία ανήκουν η:
- Μετεμμηνοπαυσιακή Οστεοπόρωση
- Γεροντική Οστεοπόρωση
- Ιδιοπαθής οστεοπόρωση σε νεαρή ηλικία
Η Δευτεροπαθής Οστεοπόρωση η οποία αναπτύσσεται ως συνέπεια ενός προϋπάρχοντος νοσήματος (π.χ. σακχαρώδης Διαβήτης, υπερπαραθυρεοειδισμός, ρευματοειδής αρθρίτιδα, σύνδρομο δυσαπορρόφησης κ.α). Μπορεί επίσης να προκύψει εξαιτίας παρατεταμένης σωματικής ακινητοποίησης ενός ασθενούς ή μπορεί να εμφανιστεί ύστερα από τη λήψη ορισμένων φαρμάκων.
Ποιος είναι η βασική αιτία;
Για τη δημιουργία της οστεοπόρωσης μετά την εμμηνόπαυση κύρια αιτία είναι η μείωση των οιστρογόνων, δηλαδή ορμονών απαραίτητων για τη σκελετική υγεία. Ωστόσο, οι μηχανισμοί της δημιουργίας της οστεοπόρωσης είναι πολύπλοκοι, θαυμαστοί και σε πολλά σημεία ακόμη αδιευκρίνιστοι με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η αρμονική συνύπαρξη – ισορροπία ανάμεσα στις δύο βασικές ομάδες κυττάρων τους “οστεοβλάστες” που χτίζουν οστό και τους “οστεοκλάστες”, που χαλούν, «τρώνε» το οστό.
Ποιοι άλλοι παράγοντες θεωρούνται επιβαρυντικοί στην εμφάνιση της νόσου;
Βασικοί παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής:
Η κορυφαία οστική πυκνότητα, δηλαδή πόσο οστό έχει ο άνθρωπος στα καλύτερά του, περίπου στην ηλικία των 30 ετών.
Ο ρυθμός οστικής απώλειας μετά την εμμηνόπαυση, που ποικίλει από γυναίκα σε γυναίκα και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως: η πρώιμη εμμηνόπαυση ή ο τύπος της γυναίκας (μικρόσωμες, αδύνατες και ανοιχτόχρωμες είναι οι πλέον επιρρεπείς).
Ορμονικές διαταραχές και κυρίως οι διαταραχές του θυρεοειδούς
Φάρμακα, με συνηθέστερα και σημαντικότερα τα κορτικοειδή, τη θυροξίνη, τα αντιπηκτικά, τα αντιόξινα, τα χημειοθεραπευτικά, τα αντιεπιληπτικά.
Υγιειονο-διαιτητικές συνήθειες, όπως η καθιστική ζωή και η έλλειψη άσκησης, μια δίαιτα φτωχή σε ασβέστιο, το κάπνισμα και η κατάχρηση αλκοόλ και καφέ.
Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης;
Δυστυχώς η οστεοπόρωση είναι σιωπηλή νόσος, δεν έχει ενοχλήματα, παρά μόνον όταν προχωρήσει σημαντικά και αρχίσουν τα κατάγματα. Στο στάδιο αυτό, τα συμπτώματα είναι διάχυτοι πόνοι στη σπονδυλική στήλη και τη λεκάνη, προοδευτική κύφωση και απώλεια ύψους.
Πώς γίνεται η διάγνωση και τι περιλαμβάνει;
Σήμερα, η έγκαιρη και σωστή διάγνωση της οστεοπόρωσης θα γίνει με την μέτρηση της οστικής πυκνότητας και βασικών οστικών βιοχημικών δεικτών, όπως είναι το ασβέστιο αίματος, η βιταμίνη D, η παραθορμόνη κλπ. Ο γιατρός, συνεκτιμώντας την κλινική εικόνα, τους παράγοντες κινδύνου, την οστική μάζα της δεδομένης στιγμής μέτρησης και το ρυθμό της οστικής απώλειας, όπως εκτιμάται από τους βιοχημικούς δείκτες, καταστρώνει τη θεραπευτική στρατηγική του.
Μπορούμε να προλάβουμε την οστεοπόρωση;
Ασφαλώς και μπορούμε να προλάβουμε την οστεοπόρωση, στη συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών. Η πρόληψη αρχίζει από την παιδική ηλικία, με τη σωστή διατροφή και άσκηση και συνεχίζεται σε όλη μας τη ζωή. Παράλληλα, προσπαθούμε να περιορίσουμε κατά το δυνατόν τα φάρμακα που ενοχοποιούνται και να αλλάξουμε τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής μας (κάπνισμα, αλκοόλ, κατάχρηση καφέ).
Θεραπεύεται η οστεοπόρωση και, αν ναι, πώς;
Η οστεοπόρωση αντιμετωπίζεται και θεραπεύεται επαρκώς μιας και ο γιατρός έχει στη «φαρέτρα» του ένα πλήθος φαρμάκων που συνεχώς βελτιώνονται και αυξάνονται και μπορεί όχι μόνο να σταματήσει την οστική απώλεια, αλλά και να «χτίσει» οστό, επαναφέροντάς το στα φυσιολογικά. Ο γιατρός που γνωρίζει το αντικείμενο θα κρίνει κατά περίπτωση ποιο είναι το καταλληλότερο θεραπευτικό όπλο για την ασθενή του.
Αν δημιουργηθούν σπονδυλικά κατάγματα, πώς αντιμετωπίζονται;
Παλαιότερα η εκδήλωση των σπονδυλικών οστεοπορωτικών καταγμάτων αντιμετωπιζόταν μόνο συμπτωματικά (παυσίπονα, κατάκλιση, ζώνες), ωστόσο παρέμενε ο πόνος για καιρό και η κύφωση προοδευτικά μεγάλωνε, χαλώντας την ποιότητα ζωής των ασθενών. Σήμερα, έχουμε τη δυνατότητα, με την κατάλληλη χειρουργική τεχνική (κυφοπλαστική) που γίνεται με έγχυση ειδικού τσιμέντου στον πάσχοντα σπόνδυλο, να ανατάξουμε το κάταγμα, να αντιμετωπίσουμε θεαματικά τον πόνο και να βελτιώσουμε την παραμόρφωση.
